Παράλληλα με τα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, η ΕΕ των 27 έχει ολοκληρώσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στους νομοθετικούς φακέλους της για το κλίμα, προκειμένου να τις ευθυγραμμίσει με τους πιο φιλόδοξους στόχους της Ένωσης για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Η πιο σημαντική αναθεώρηση αφορούσε την οδηγία για το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS), τη ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής πολιτικής για το κλίμα. Με την προσθήκη των τομέων, το EU ETS θα καλύπτει πλέον περίπου το 75% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρά το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση του ETS πραγματοποιήθηκαν εν μέσω της πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αποφάσισαν να αυξήσουν τη φιλοδοξία για το κλίμα σε σύγκριση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έτσι, έθεσαν στόχο να μειώσουν τις εκπομπές από τις εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας και τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας κατά 62% το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της ανάλυσης Green Tank:
Η Ελλάδα πέτυχε μείωση 57,1% στις εκπομπές από όλες τις εγκαταστάσεις στους τομείς της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας και της βιομηχανίας έντασης ενέργειας. Αυτή η επίδοση τοποθετεί την Ελλάδα στην 6η θέση της κατάταξης της ΕΕ-27, 12 θέσεις πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (-37,9%). Παρά την ενεργειακή κρίση, σε απόλυτες τιμές οι εκπομπές του 2022 ήταν χαμηλότερες από το 2021 (34 εκατομμύρια τόνοι)
Η μεγαλύτερη συνεισφορά στην πρόοδο της χώρας προς τη μείωση των εκπομπών του EU ETS είχε ο τομέας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας με μειωμένες εκπομπές κατά 63,9% σε σύγκριση με το 2005. Αυτή η επίδοση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνιτικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. καθ' όλη τη διάρκεια των 17 ετών λειτουργίας του EU ETS, οι τελευταίες μείωσαν τις εκπομπές τους κατά 80,3%.
Συγκεκριμένα, το 2022, οι εκπομπές του κλάδου μειώθηκαν κατά 5,3% σε σχέση με το 2021, λόγω της υποκατάστασης των ορυκτών καυσίμων -και ειδικότερα του ορυκτού αερίου- από ΑΠΕ. Ως αποτέλεσμα, οι εκπομπές του κλάδου έφθασαν στο ιστορικό χαμηλό των 19,3 εκατομμυρίων τόνων, που είναι, ωστόσο, πολύ μακριά από τον στόχο που έθεσε το NECP για το 2030 (7 εκατομμύρια τόνοι).
Ο βιομηχανικός τομέας εξέπεμψε συνολικά 12,5 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO2 το 2022, που αντιπροσωπεύει μείωση 30,5% σε σύγκριση με το 2005, υπερβαίνοντας για άλλη μια φορά την αντίστοιχη μείωση στην ΕΕ-27 (-10%). Σε σύγκριση με το 2021, οι βιομηχανικές εκπομπές στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 3,3%. Η μείωση αυτή δεν ανταποκρίνεται στον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ-27 (-6,4%).
Με 1,1 εκατ. τόνους εκπομπών το 2022, ο τομέας των αερομεταφορών στην Ελλάδα παρουσίασε αύξηση 54,7% σε σύγκριση με το 2013. Το 2022, μόλις δύο χρόνια μετά το ελάχιστο του 2020, οι εκπομπές του κλάδου αυξήθηκαν κατά 129,1%, πλησιάζοντας τα προπανδημικά επίπεδα του 2019. Αυτή η αύξηση είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή που καταγράφηκε στην ΕΕ-27 (+95,3%).
Παρά τη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής λιγνίτη, οι λιγνιτικές μονάδες εξακολουθούν να έχουν τις υψηλότερες εκπομπές μεταξύ όλων των υποτομέων του ETS της ΕΕ. Στην πρώτη πεντάδα της κατάταξης των 10 μεγαλύτερων ρυπογόνων για το 2022 ήταν κατά σειρά το λιγνιτικό εργοστάσιο του Αγίου Δημητρίου –κατέχοντας ιστορικά την πρώτη θέση– τρία διυλιστήρια και η Μεγαλόπολη 4.
Παρά τη μεγάλη πρόοδο της Ελλάδας στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από εγκαταστάσεις που καλύπτονται από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ, οι επιδόσεις το 2022 εξακολουθούν να απέχουν πολύ από τους εθνικούς κλιματικούς στόχους για το 2030. Απαιτείται επομένως μια πιο ενεργητική εθνική ενεργειακή και βιομηχανική πολιτική για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του οι δύο βασικοί τομείς και αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζεται τόσο στο υπό εξέταση NECP όσο και στους αντίστοιχους τομεακούς προϋπολογισμούς άνθρακα βάσει του εθνικού νόμου για το κλίμα.
Πηγή: GreenTank