Με την ολοκλήρωση της κατασκευής και
το ξεκίνημα της λειτουργίας κάποιων
μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ), έρχεται στην επιφάνεια το πρόβλημα της μειωμένης δυναμικότητας σχεδιασμού σε σχέση με τις πραγματικές ποσότητες εισόδου συμμίκτων απορριμμάτων (ΣΑ). Το πρόβλημα
γνωρίζουμε ότι οφείλεται στην έλλειψη από τον προηγούμενο ΕΣΔΑ 2015-2020, πρόνοιας μεταβατικής περιόδου, αλλά και το γεγονός ότι τα ποσοστά Δημοτικής ανακύκλωσης είναι
σχεδόν στάσιμα από το 2016.
Πιο συγκεκριμένα, εκτός από τα έργα
ΣΔΙΤ που προκηρύχθηκαν το 2012-13, ο
σχεδιασμός των ΜΕΑ έγινε με δυναμικότητα στο 50% περίπου των παραγομένων ΑΣΑ, υπολογίζοντας ότι το άλλο 50% θα ανακυκλωθεί. Η εκτίμηση είναι σωστή από την σκοπιά των μελλοντικών στόχων αλλά λαθεμένη από την σκοπιά της σημερινής πραγματικότητας.
Με άλλα λόγια πως οι μονάδες που κατασκευάζουμε θα μπορέσουν να επεξεργασθούν τα εισερχόμενα απορρίμματα σήμερα που η Δημοτική ανακύκλωση κυμαίνεται στο 5% και
επομένως το υπολειμματικό σύμμικτο στο 95% αλλά και το 2030 που το
υπόλειμμα προς ταφή θα πρέπει να είναι 10% και η ανακύκλωση 60%.
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να δούμε όλες τις βασικές υποδομές
επεξεργασίας που υπάρχουν ή σχεδιάζονται σε κάθε περιοχή.
Τα ΚΔΑΥ επαρκούν;
Ο στόχος για την ανακύκλωση μέχρι το 2030 είναι να ανακυκλώνεται ποσοστό 60% των
παραγόμενων απορριμμάτων. Σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ 2020-30, για να καλυφθεί το
ποσοστό αυτό, θα πρέπει να οδηγηθούν προς ανακύκλωση 1.400.000 τόνοι υλικών
περίπου. Επομένως με παραδοχή ότι το σύστημα διαλογής στη πηγή δουλεύει με
ποσοστό υπολείμματος 40% (σήμερα περίπου 50%), η απαιτούμενη δυναμικότητα σε εγκαταστάσης διαλογής προς ανακύκλωση είναι 2.333.000 τ/ε εισερχόμενα απορρίμματα
από διαλογή στην πηγή. Και επειδή πρέπει να βάλουμε και έναν συντελεστή ασφαλείας
έστω 20% ή απαιτούμενη δυναμικότητα είναι 2.800.000 τ/ε εισερχόμενα.
Η αδειδοτημένη δυναμικότητα των υφιστάμενων ΚΔΑΥ ανέρχεται σε περίπου
900.000 τόνους/έτος εισερχομένων απορριμμάτων από διαλογή στην πηγή. Αν
υπολογίσουμε υπόλειμμα 40% τότε η μέγιστη ποσότητα των υλικών που δυνητικά μπορούν
να οδηγηθούν προς ανακύκλωση από τα υφιστάμενα ΚΔΑΥ είναι 540.000 τόνοι ανά έτος.
Απαιτούνται επομένως επενδύσεις και σε κέντρα διαλογής
Οι ΜΕΑ που σχεδιάζονται ή κατασκευάζονται διαθέτουν σύγχρονες μονάδες μηχανικής
διαλογής προκειμένου να πάρουν υλικά προς ανακύκλωση από το σύμμικτο. Αυτές οι
μονάδες, με μικρές ίσως προσαρμογές και λειτουργικές κυρίως ρυθμίσεις θα μπορούσαν
να πάρουν και απορρίμματα από διαλογή στην πηγή προκειμένου να τα επεξεργασθούν προς ανακύκλωση. Πόσο μάλλον που σταδιακά, πηγαίνοντας προς το 2030, θα μειώνεται
το σύμμικτο και ακόμη πιο σημαντικό, θα
μειώνονται τα υλικά προς ανακύκλωση που περιέχονται στο σύμμικτο. Επομένως
οι ΜΕΑ μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στο ισοζύγιο της
επεξεργασίας προς ανακύκλωση των απορριμμάτων που θα συλλέγονται με
διαλογή στη πηγή.
Στο ερώτημα λοιπόν αν απαιτείται επένδυση για ΚΔΑΥ σε μία περιοχή, η απάντηση θα
πρέπει να δίνεται συνυπολογίζοντας την ΜΕΑ της περιοχής και την δυνατότητα
που μπορεί να αποκτήσει για υποδοχή απορριμμάτων από διαλογή στην πηγή.
Τι γίνεται με τις ΜΕΒΑ;
Με τον ΕΣΔΑ 2016-2020 και τους ΠΕΣΔΑ που ακολούθησαν γέμισε (!!) η Ελλάδα με
σχεδιαζόμενες μικρές ΜΕΒΑ. Εξη χρόνια μετά δεν έχουμε εμπειρία λειτουργίας για να
βγάλουμε συμπεράσματα. Όμως η εκτίμηση είναι ότι οι περισσότερες από αυτές δεν θα
είναι βιώσιμες οικονομικά, ή θα απαιτούν, λόγω μικρής δυναμικότητας, μεγάλο gate fee,
που θα είναι αντικίνητρο για να προωθήσουν οι Δήμοι προγράμματα προδιαλογής
οργανικού.
Στις ΜΕΑ, όπως σχεδιάζονται συνήθως, προβλέπεται δυνατότητα υποδοχής ποσότητας
προδιαλεγμένου οργανικού. Οι ποσότητες αυτές θα πρέπει να επανεξετασθούν και
γενικά να αυξηθούν. Ετσι οι ΜΕΑ θα μπορούν να ανταποκριθούν, σε συνδυασμό με τις ΜΕΒΑ που τελικά θα παραμείνουν στον σχεδιασμό, στους στόχους ανακύκλωσης. Η ανακύκλωση του προδιαλεγμένου στις ΜΕΑ δημιουργεί
οικονομίες κλίμακας με αποτέλεσμα:
• Δυνατότητα μειωμένου gate fee για το
προδιαλεγμένο οργανικό και κατά συνέπεια
κίνητρο για να αυξήσουν οι Δήμοι την
προδιαλογή.
• Δυνατότητα επιλογής τεχνολογιών αναερόβιας χώνευσης είτε για συμπαραγωγή
είτε για παραγωγή βιομεθανίου όπου η διοχέτευση στο δίκτυο φυσικού αερίου είναι
εφικτή. Για το βιομεθάνιο απαιτείται βέβαια και σχετική νομοθετική ρύθμιση. Σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να προβλεφθεί και
συνεπεξεργασία με γεωργικά απόβλητα, ώστε να ενισχυθεί η ενεργειακή απόδοση
των μονάδων. Η παραγωγή ενέργειας από τα βιοαπόβλητα αποκτάει ιδιαίτερη σημασία
την εποχή της ενεργειακής μετάβασης και μπορεί να δώσει σημαντικά μπόνους
απανθρακοποίησης στους ΦΟΔΣΑ.
• Δυνατότητα καλύτερης μετεπεξεργασίας του παραγόμενου κόμποστ ώστε να αποκτάει
τυποποίηση και με την ενσάκιση να γίνεται εμπορεύσιμο προιόν.Παράλληλα, βαδίζοντας προς το 2030, θα μειώνεται το σύμμικτο και θα αυξάνεται το
προδιαλεγμένο οργανικό. Ιδιαίτερα δε, θα μειώνονται οι ποσότητες του περιεχομένου
στο σύμμικτο οργανικού, αφού θα αναπτύσσεται η προδιαλογή. Επομένως
οι υποδομές κομποστοποίησης οργανικού κλάσματος σύμμικτου (ή και βιοξήρανσης
σύμμικτου) θα πρέπει σταδιακά να μπορούν να δέχονται προδιαλεγμένο οργανικό.
Πως θα φθάσουμε σε υπόλειμμα προς ταφή 10%;
Σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ 2020-2030 ο στόχος «υπόλειμμα <10% προς διάθεση» πρέπει να
επιτευχθεί μέχρι το 2030. Σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ 2020-30, αυτό απαιτεί από τις ΜΕΑ
κυρίως παραγωγή απορριμματογενούς καυσίμου και όχι CLO. Σημειώνουμε ότι
από το 2026 για να γίνει δεκτή η χρήση CLO ως ανάκτηση και όχι διάθεση, θα
πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά σε επανεπίχωση, δηλαδή σε αποκατάσταση
λατομείων, κάτι που έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολο και κοστοβόρο.
Οι ΜΕΑ, εκτός εξαιρέσεων, σήμερα έχουν σχεδιασθεί για να παράγουν CLO και
υπόλειμμα της τάξης του 35-40%. Για να γίνει η μετατροπή σύμφωνα με τους στόχους του
ΕΣΔΑ, θα πρέπει:
1. Να αποφασισθεί η απαιτούμενη ποιότητα
του παραγόμενου καυσίμου η οποία διαφέρει
ανάλογα με την χρήση του (ενεργειακή
μονάδα ή τσιμεντοβιομηχανία), με αντίστοιχη
διαφοροποίηση και στο κόστος επένδυσης και
παραγωγής του.
2. Η πολιτεία να ξεκαθαρίσει πότε και
με ποιες προυποθέσεις οι σχεδιαζόμενες
ενεργειακές μονάδες θα μπορούν να
δεχθούν καύσιμο.
Μέχρι να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, το ύψος του αναμενόμενου
gate fee στις ενεργειακές εγκαταστάσεις,
θα είναι μία παράμετρος ρίσκου για την διαχείριση των ΜΕΑ.
3. Να ξεκαθαρισθούν οι όροι συμφωνιών
με τα τσιμεντάδικα. Είναι φανερό ότι όσο
η τσιμεντοβιομηχανία έχει μονοπωλιακή
θέση στην υποδοχή του απορριμματογενούς
καυσίμου, δεν θα αποφεύγει τον πειρασμό
να επιδιώκει οικονομικές συμφωνίες
δυσβάσταχτες για το κόστος διαχείρισης.
Τα παραπάνω θέματα θέτουν τρία ερωτήματα:
Πόσο παραπάνω κοστίζει ο στόχος του 10%;
Σήμερα το gate fee των ΜΕΑ κυμαίνεται από 35-50 €/τ (δεν μιλάμε για τα ΣΔΙΤ). Είναι
φανερό ότι ο στόχος του 10% προσθέτει κόστος στην διαχείριση. Tόσο για την
παραγωγή του καυσίμου, όσο και για την μεταφορά και ενδεχόμενα την καύση του.
Αυτό όμως αντισταθμίζεται από την μείωση του υπολείμματος προς ταφή και κατά
συνέπεια του ύψους του landfill tax. Και επίσης δίνει ισχυρό κίνητρό για την ανάπτυξη
της ανακύκλωσης. Κάθε ΦΟΔΣΑ, αλλά και οι Δήμοι, θα πρέπει να επιλύσουν αυτήν την
εξίσωση. Ώστε να αποδειχθεί επιτέλους ότι η ανακύκλωση με διαλογή στην
πηγή είναι η πιο φθηνή μέθοδος επεξεργασίας.
Ποιος παίρνει το ρίσκο της διάθεσης του καυσίμου;
Είναι φανερό ότι το ρίσκο της διάθεσης του καυσίμου δεν μπορεί να το πάρει ο ιδιώτης
λειτουργός. Τόσο ο χρόνος ολοκλήρωσης των ενεργειακών μονάδων όσο και οι όροι
λειτουργίας τους είναι ευθύνη της πολιτείας.
Και κανένας ιδιώτης λειτουργός δεν μπορεί μόνος του να διαπραγματευτεί με την
τσιμεντοβιομηχανία. Σε κάθε περίπτωση η πολιτεία πρέπει να καθορίσει άμεσα
τον χρόνο υλοποίησης των θερμικών μονάδων και τους όρους που θα
διαμορφώσουν το κόστος λειτουργίας τους και επομένως το gate fee.
Πως τεχνολογικά από παραγωγή CLO θα πάμε σε παραγωγή καυσίμου;
Από την Ευρωπαική εμπειρία η βέλτιστη τεχνικοοικονομικά τεχνολογία για την
μείωση της υγρασίας των απορρριμμάτων είναι η βιοξήρανση. Επιπλέον η μετατροπή
των σημερινών μονάδων κομποστοποίησης σε μονάδες βιοξήρανσης είναι εφικτή,
δεδομενου ότι και οι δύο τεχνολογίες στηρίζονται στην αερόβια αποικοδόμηση
οργανικής ουσίας. Δυσκολίες υπάρχουν όταν υπάρχει αναερόβια χώνευση, οπότε
ανάλογα με τον σχεδιασμό, οι υποδομές της θα πρέπει να μπορούν αξιοποιηθούν
σταδιακά μόνο για το προδιαλεγμένο.
Εναλλακτικά η μονάδα αναερόβιας μπορεί να έχει εναλλασσόμενη λειτουργία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διπλής λειτουργίας είναι τα επαμφοτερίζοντα
κελιά της ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης που ανάλογα με την αναλογία
σύμμικτου – προδιαλεγμένου μπορούν να εναλλάσσονται είτε σε λειτουργία αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού είτε σε λειτουργία βιοξήρανσης σύμμικτου.
Επιπλέον για την παραγωγή καυσίμου από μία ΜΕΑ θα πρέπει να προστεθεί μονάδα
ραφιναρίας καυσίμου, η οποία θα σχεδιασθεί ανάλογα με την επιδιωκόμενη ποιότητα
καυσίμου.
Τι είναι οι μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ);
Με βάση τα παραπάνω χρειαζόμαστε μονάδες
που να καλύπτουν αθροιστικά τις εξής
απαιτήσεις:
1. Να μπορούν να δεχθούν τις αυξημένες
ποσότητες συμμίκτου για τα πρώτα χρόνια της
λειτουργίας τους. Σταδιακά οι ποσότητες αυτές
θα μειώνονται.
2. Σε συνδυασμό με τις άλλες υποδομές
ανακύκλωσης (κυρίως ΚΔΑΥ), να καλύπτουν
όλες τις ανάγκες υποδοχής απορριμμάτων
από προγράμματα διαλογής στην πηγή. Η
απαιτούμενη συνολική δυναμικότητα σε υλικά
προς ανακύκλωση, θα πρέπει να προκύψει
με βάση τους στόχους του αντίστοιχου ΠΕΣΔΑ
(ΕΣΔΑ 2020-30) και τεχνικοοικονομικά
κριτήρια που θα συνυπολογίζουν τα
υφιστάμενα ΚΔΑΥ.
3. Η μονάδα επεξεργασίας οργανικού να
μπορεί σήμερα να επεξεργασθεί τις αυξημένες
ποσότητες οργανικού κλάσματος συμμίκτου
και συγχρόνως να μπορεί να λειτουργεί σαν
μονάδα βιοξήρανσης. Παράλληλα σταδιακά
οι μονάδες κομποστοποίησης συμμίκτου ή
βιοξήρανσης να μπορούν να λειτουργούν ως
μονάδες κομποστοποίησης ή ακόμη καλύτερα
αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου
οργανικού.
Οι μονάδες που θα μπορέσουν να καλύψουν αυτές τις απαιτήσεις θα δέχονται από την
πρώτη ημέρα της λειτουργίας τους τρία ρεύματα (ρεύμα από διαλογή στην πηγή,
προδιαλεγμένο οργανικό και υπολειμματικό
σύμμικτο). Η αναλογία των τριών ρευμάτων θα μεταβάλλεται χρόνο
με το χρόνο προς όφελος των δύο πρώτων και σε βάρος του τρίτου με
στόχο το 2030 τα εξερχόμενα υλικά προς ανακύκλωση να φθάσουν το
60% και το υπόλειμμα προς ταφή να είναι <10%.
Οι μονάδες αυτές είναι οι «Μονάδες Ανακύκλωσης Ανάκτησης – ΜΑΑ»
ή «Recycling Recovery Facilities – RRF».
Προβλήματα της μετάβασης από τις ΜΕΑ στις ΜΑΑ!
Είναι φανερό ότι τα μελετητικά γραφεία και τα τμήματα engineering των κατασκευαστών θα
έχουν πολύ δουλειά τους επόμενους μήνες.
Ομως πολύ δουλειά έχουν και οι αρμόδιοι από την διοίκηση και οι ΦΟΔΣΑ. Διότι τα
ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν για την διαδικασία μετάβασης είναι πολλά.
Ειδικότερα για τις ΜΕΑ που έχουν ή είναι ρεαλιστικό να έχουν σύμβαση
τους επόμενους μήνες:
Αυτές θα πρέπει το συντομότερο δυνατόν να ενεργοποιήσουν τις διαδικασίες μετατροπής
από ΜΕΑ σε ΜΑΑ ώστε να επιτύχουν την μέγιστη δυνατή απορρόφηση από το
ΥΜΕΠΕΡΑΑ αλλά και να χρηματοδοτηθούν σαν «γέφυρες» από το ΠΕΚΑ. Για κάποιες
έχει προβλεφθεί δικαίωμα προαίρεσης αλλά για τις περισσότερες δεν έχει. Σε αυτές τις
περιπτώσεις η μετατροπή θα γίνει μέσω συμπληρωματικής σύμβασης. Ποια είναι τα
θέματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν σε αυτές τις περιπτώσεις;
Τι θα γίνει με τις ΥΓΟΣ;
Θα τροποποιηθούν οι υφιστάμενες εγκρίσεις ΥΓΟΣ ή θα θεωρηθούν οι απαιτούμενες
εργασίες ως απαραίτητες για παροχή νέας υπηρεσίας και επομένως θα οδηγηθούμε σε
έγκριση νέας ΥΓΟΣ; Τι θα σημαίνει αυτό για
την υφιστάμενη;
Τι δαπάνες θα χρηματοδοτεί το ΠΕΚΑ (ΕΣΠΑ 2021-2027);
Θα χρηματοδοτήσει μόνο μονάδες ανακύκλωσης προδιαλεγμένων υλικών;
Με πιά δυναμικότητα του ρεύματος των προδιαλεγμένων, την δυναμικότητα σήμερα
ή το 2030; Πως θα χρηματοδοτηθούν οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα
οι μονάδες παραγωγής καυσίμου; Ο προσδιορισμός αυτός είναι απαραίτητος
προκειμένου να τεθούν προτεραιότητες στο χρονοδιάγραμμα της κατασκευής και
να εξασφαλισθεί έτσι ότι η μελλοντική χρηματοδότηση από το ΠΕΚΑ θα καλύψει το
μέγιστο δυνατόν ποσοστό.
Πως θα ενεργοποιηθεί η προαίρεση στις συμβάσεις που την περιλαμβάνουν;
Η ενεργοποίηση της προαίρεσης προυποθέτει έγκριση της χρηματοδότησης και επομένως
έγκριση ΥΓΟΣ. Επιπλέον απαιτεί τροποποίηση ΑΕΠΟ και για τις μονάδες που έχει ξεκινήσει η κατασκευή και τροποποίηση άδειας δόμησης.
Πως θα επιταχυνθεί η απαιτούμενη τροποποίηση των ΑΕΠΟ;
Η τροποποίηση των ΑΕΠΟ με βάση τις τροποποιήσεις μετάβασης σε ΜΑΑ, είναι
προυπόθεση για να ξεκινήσουν όποιες κατασκευαστικές εργασίες. Σήμερα ο
απαιτούμενος χρόνος τροποποίησης υπερβαίνει τους έξη μήνες και επομένως
ακυρώνει κάθε προγραμματισμό. Μήπως θα πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικά σενάρια;
Τι θα γίνει με τις απαιτούμενες άδειες δόμησης;
Η έκδοση οικοδομικής άδειας για την κατασκευή μίας ΜΕΑ απαιτεί πολλούς
μήνες, χρόνος που ξεκινάει μετά την μελέτη εφαρμογής. Αυτό, δεδομένου και των
απαιτούμενων εγκρίσεων από το ΥΠΕΝ για παρεκκλίσεις, επιφέρει σημαντική
καθυστέρηση που μπορεί να φθάσει και τον ένα χρόνο. Θεωρούμε ότι μερικές
συγκεκριμένες ρυθμίσεις μπορούν να μειώσουν αποφασιστικά τον χρόνο αυτό.
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά και σε άλλα που ενδεχόμενα υπάρχουν, πρέπει
να δοθούν άμεσα. Για τα έργα που έχουν ή πρόκειται να έχουν σύμβαση τους επόμενους
μήνες, κάθε ημέρα καθυστέρησης σημαίνει χάσιμο χρόνου και χρημάτων. Για τα έργα που
δεν έχουν δημοπρατηθεί και επομένως θα πρέπει να μεταφερθούν στο ΠΕΚΑ, θα πρέπει
να ξεκαθαρίσει το χρηματοδοτικό τοπίο, προκειμένου με τους νέους ΠΕΣΔΑ οι ΦΟΔΣΑ
να κάνουν τον προγραμματισμό τους.
ΠΗΓΉ:Waste-Water magazine/MesogeiosSA
Comments