Η οικονομική αξία έχει συνδεθεί με τα φυσικά περιουσιακά στοιχεία για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας μας. Από το κεχριμπάρι μέχρι τα smartphone.
Ζούμε σε έναν υλικό κόσμο.
Ωστόσο, η αξία υπάρχει πέρα από το υλικό, κυρίως στον χώρο που μας περιβάλλει. Το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πόλεις, οι οποίες μαζί παράγουν το 80 τοις εκατό του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η δυναμική που διαδραματίζεται στις πόλεις έχει επιτρέψει νέες ιδέες, καινοτομία και αξία μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της, καθώς κάθε διπλασιασμός του μεγέθους έχει κάνει τις πόλεις 15% πλουσιότερες. Οι περιζήτητες αστικές τοποθεσίες έχουν αυξηθεί. Η πιο έξυπνη χρήση αυτών των χώρων θα μπορούσε να ξεκλειδώσει σημαντικές ευκαιρίες.
Η αλλαγή χρήσης γης είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας απώλειας βιοποικιλότητας.
Η γεωργία αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο συνολικό μερίδιο χρήσης γης από τις αστικές περιοχές. Ωστόσο, μεταξύ 2000 και 2012, η αστική έκταση του κόσμου αυξήθηκε κατά τα δύο τρίτα και το 29% των (σχεδόν) απειλούμενων ειδών έχουν επηρεαστεί από τις υποδομές και το δομημένο περιβάλλον. Το 40% της απώλειας οικοτόπων σήμερα οφείλεται στην επέκταση των υποδομών, και τις επόμενες δεκαετίες, αυτό αναμένεται να επιδεινωθεί. Η κλίμακα της πρόκλησης είναι κολοσσιαία και επείγουσα. Παρά τον Covid-19, η αστικοποίηση παραμένει μια υπολογίσιμη δύναμη – ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες.
Ευτυχώς, δεν υπάρχει έλλειψη λύσεων
στις σημερινές πόλεις ή σε εκείνες που δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί. Η προώθηση της πιο συμπαγούς αστικής ανάπτυξης και η χρήση κενής γης στις πόλεις θα μπορούσε να μειώσει την αστική εξάπλωση έως και 75%. Μια πιο κυκλική οικονομία μπορεί να βοηθήσει να γίνει αυτό πραγματικότητα, δίνοντάς μας περισσότερα από αυτά που έχουμε, ωφελώντας τόσο τις οικονομίες μας όσο και τη βιοποικιλότητα.
Οι ακόλουθες πέντε διαστάσεις προσφέρουν ένα φακό για τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μας με τις πόλεις.
Η πρώτη διάσταση – μετακίνηση από το Α στο Β
Για να κινηθούμε μεταξύ των δύο, έχουμε γίνει ολοένα και περισσότερο εξαρτημένοι από τη μεταφορά. Ωστόσο, καθώς όλο και περισσότερες χώρες ανοίγουν ξανά, ο αυριανός τομέας μεταφορών παραμένει ωστόσο τυλιγμένος σε αβεβαιότητα. Όποια και αν είναι η μορφή, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στα υψηλά ποσοστά χρήσης. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς το κάνουν αυτό. Η κοινή χρήση αυτοκινήτου παίζει επίσης ρόλο. Στη Φινλανδία επιτρέπει στους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων να νοικιάζουν τα αυτοκίνητά τους, μια από τις λύσεις κοινής χρήσης που αναμένεται να αναπτυχθεί.
Τα ποδήλατα και άλλες εναλλακτικές λύσεις μικροκινητικότητας έχουν αυξηθεί, αντικαθιστώντας όλο και περισσότερο τα ταξίδια με αυτοκίνητο. Εταιρεία ηλεκτρονικών σκούτερ εκτιμά ότι το 63% των ταξιδιών συνδυάζονται με δημόσια μέσα μεταφοράς και το 25 % των ταξιδιών αντικαθιστούν ένα ταξίδι με αυτοκίνητο. Λιγότερα αυτοκίνητα, λιγότερος χώρος στο δρόμο.
Η δεύτερη διάσταση – πλατείες και άλλοι δημόσιοι χώροι
Ορισμένες από κάποιες πλατείες ήταν απαγορευμένες για τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ κάποιες έχουν επινοηθεί εκ νέου. Το καλοκαίρι, η Πλατεία Γερουσίας στο Ελσίνκι μετατράπηκε με επιτυχία σε μια προσωρινή βεράντα εστιατορίου και πριν από αυτό πολλές πλατείες στο Ελσίνκι επίσης λειτουργούσαν ως χώροι για υπαίθριες αγορές όλο το χρόνο. Το Ελσίνκι έχει επίσης επανεφεύρει τον ρόλο των βιβλιοθηκών, προσφέροντας όχι μόνο βιβλία, αλλά και μουσικά όργανα, παιχνίδια και προμήθειες ανακαίνισης – μία βιβλιοθήκη έχει ακόμη και πιλοτικά μια υπηρεσία παράδοσης ποδηλάτων.
Πολλοί δρόμοι θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά
όπως έχει γίνει για παράδειγμα στα «superblocks» της Βαρκελώνης, γειτονιές στις οποίες πρέπει να κινείται η κυκλοφορία, ελευθερώνοντας το 60% του δρόμου, μειώνοντας τα επίπεδα NO2 κατά 24% και αυξάνοντας το προσδόκιμο ζωής κατά περισσότερο από μισό χρόνο κατά μέσο όρο. Ομοίως, ένα όραμα μιας πόλης 15 λεπτών – με όλα όσα χρειάζεστε μέσα σε 15 λεπτά από το σπίτι – παρουσιάστηκε στο Παρίσι, με στόχους να αφαιρεθεί το 72% των χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων στους δρόμους, επιτρέποντας στους δρόμους να μετατραπούν σε πράσινες αρτηρίες .
Παρόμοια με τον οδικό χώρο, ο χώρος στάθμευσης θα μπορούσε να επαναπροσδιοριστεί.
Στις ΗΠΑ, υπάρχουν οκτώ θέσεις στάθμευσης για κάθε αυτοκίνητο. Ωστόσο, αυτός ο χώρος είναι είτε σπάνιος είτε άφθονος, ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Η ψηφιακή τεχνολογία επιτρέπει στους ιδιοκτήτες χώρων στάθμευσης να νοικιάζουν τον χώρο όταν είναι κενός και με πιο προσβάσιμες πληροφορίες, ο υπάρχων χώρος μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα. Εκτός από την «αποθήκευση» των αυτοκινήτων, οι χώροι στάθμευσης μπορούν να επανεφευρεθούν ως στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία. Το ParkJockey ενθαρρύνει την «εγγύτητα ως υπηρεσία», αξιοποιώντας καλύτερα τη στάθμευση εκτός ωραρίου και φιλοξενώντας κινητές κουζίνες, καθώς και χώρους για την παράδοση πακέτων. Σίγουρα, ο χώρος στάθμευσης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ακόμη περισσότερους σκοπούς, είτε για πατινάζ, είτε για υπαίθρια γυμναστήρια είτε για πάρκα πατινάζ.
Η τρίτη διάσταση - πάνω και κάτω
Αντιλαμβανόμαστε σε μεγάλο βαθμό τον αστικό χώρο σε δύο διαστάσεις, σε έναν πεπερασμένο αριθμό τετραγωνικών μέτρων. Υπάρχει, ωστόσο, ένας τρίτος άξονας που συχνά παραβλέπεται που ανεβαίνει και κατεβαίνει, υπόγεια και ανεβαίνει στον ουρανό. Ενώ έχουμε ήδη ουρανοξύστες και ουρανοξύστες πάνω από το έδαφος, και γραμμές μετρό, σωλήνες νερού και άλλα δίκτυα υπόγεια, θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά περισσότερα για να σκεφτούμε τρισδιάστατα. Το Τόκιο διαθέτει μερικές μάλλον φουτουριστικές λύσεις κοινής χρήσης χώρου. Δεν είναι ασυνήθιστο να βλέπεις πλήθος αυτοκινήτων να οδηγούν σε ουρανοξύστες, για να εξαφανιστούν.
Όπως μια τρισδιάστατη έκδοση του Tetris, τα οχήματα μεταφέρονται αυτόματα και αποθηκεύονται σε διαφορετικά επίπεδα στον ουρανοξύστη ή κάτω από το έδαφος. Παρόμοιες λύσεις υπάρχουν και για τα ποδήλατα, για να αποφύγετε τα οχήματα να καταλαμβάνουν πολύ χώρο.
Το Μόντρεαλ έχει μια μεγάλη υπόγεια πόλη
χρήσιμη το χειμώνα και όταν αποφεύγετε τους πολυσύχναστους δρόμους πάνω. Το Guanajuato, στο Μεξικό, διαθέτει παρομοίως ένα εντυπωσιακό υπόγειο δίκτυο φτιαγμένο από ένα σύστημα σηράγγων που προηγουμένως χρησιμοποιούνταν για να εκτρέψουν τις πλημμύρες μακριά από την πόλη. Σήμερα τα τούνελ χρησιμεύουν ως δρόμοι και πεζοδρόμια κάτω από την πολυσύχναστη πόλη.
Οι τοίχοι και τα παράθυρα των υφιστάμενων κατασκευών είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό αχρησιμοποίητα, αν και μπορούν να παρέχουν χώρο πρασίνου, καθαρισμό του αέρα και ακόμη και κάθετους κήπους τροφίμων. Το 2021, οι ερευνητές έφτασαν επίσης ένα βήμα πιο κοντά στη μετατροπή των ουρανοξυστών σε πηγές ενέργειας, αφού σημείωσαν ρεκόρ απόδοσης για διαφανή ηλιακά κύτταρα.
Ακόμα πιο ψηλά, στην Κένυα
Το Loon Project της Google
το οποίο παρέχει 4G όχι από σταθμούς βάσης στο έδαφος αλλά από μπαλόνια μεγάλου υψομέτρου, έχει εντοπιστεί γρήγορα, ενώ drones παράδοσης έχουν δοκιμαστεί πιλοτικά στο Ελσίνκι. Εάν τα αυριανά ρομπότ παράδοσης δεν ανταγωνίζονταν για χώρο στο δρόμο, πιθανότατα θα απολάμβαναν ευρύτερης υποστήριξης.
Η τέταρτη διάσταση – χρόνος
Ο χρόνος είναι μια διάσταση που συχνά παραβλέπεται.
Οι πόλεις θεωρούνται ως επί το πλείστον περιορισμένες από χώρο και απόσταση, αλλά ο χρόνος μπορεί επίσης να είναι ένας βασικός παράγοντας. Το πόσο μακριά από το κέντρο της πόλης μπορεί να φτάσει κανείς, για παράδειγμα, σε μία ώρα, καθορίζει το πρακτικό μέγεθος μιας πόλης. Μια μελέτη στην πόλη του Μπέρμιγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι εάν οι χρόνοι ταξιδιού με λεωφορείο ήταν εξίσου αξιόπιστοι την ώρα αιχμής όσο και εκτός αιχμής, ο αποτελεσματικός πληθυσμός –όσοι ζουν σε μια περιοχή προσβάσιμη με λεωφορείο 30 λεπτών– θα αυξανόταν από 0,9 σε 1,3 εκατ., που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 7%, λόγω των πλεονεκτημάτων των οικισμών. Εκμεταλλευόμενος αυτή την ευκαιρία, το Μπέρμιγχαμ, τον Οκτώβριο του 2021 ανακοίνωσε ένα «μεταμορφωτικό» σχέδιο μεταφορών, ανακατευθύνοντας αυτοκίνητα από κεντρικές περιοχές και εισάγοντας περισσότερα λεωφορεία μεταξύ των πόλεων. Η χρονικά δεσμευμένη συνδεσιμότητα μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με το μέγεθος της πόλης, και οι αξιόπιστες λύσεις δημόσιας συγκοινωνίας και μικροκινητικότητας μπορούν έτσι να κάνουν τις πόλεις μας μεγαλύτερες – και πλουσιότερες.
Για παράδειγμα, στο Ελσίνκι εισιτήρια διέλευσης με έκπτωση (50%) για ηλικιωμένους ήταν διαθέσιμα μόνο μεταξύ 9 π.μ. και 2 μ.μ. Αυτή η λογική εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό στα διόδια, αλλά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί περισσότερο για τη μείωση της αιχμής και στο σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών μας – ακόμα και στα γυμναστήρια, μερικά από τα οποία έχουν εισαγάγει μειωμένες αλλά χρονικά περιορισμένες συνδρομές για να προσελκύσουν περισσότερα μέλη σε ώρες εκτός αιχμής. Μια άλλη λύση μπορεί να βρεθεί σε υβριδικά ξενοδοχεία όπως το Valo Hotel & Work στο Ελσίνκι, μετατρέποντας σε μεγάλο βαθμό τα άδεια δωμάτια σε χώρους εργασίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μια φορά το χρόνο στο Μόντρεαλ, στα μέσα του χειμώνα, η πόλη ζωντανεύει κατά τη διάρκεια της la nuit blanche, καθώς μουσεία, άλλοι χώροι και το σύστημα του μετρό παραμένουν ανοιχτά όλη τη νύχτα. Για τον υπόλοιπο χρόνο, ωστόσο, οι περισσότεροι χώροι, δημόσιοι και ιδιωτικοί, παραμένουν ανοιχτοί μόνο για το ένα τρίτο της ημέρας
Η διάσταση εννέα προς πέντε
Ακόμη και σε περιόδους προ της Covid-19, τα γραφεία ήταν άδεια έως και το 70% του χρόνου, κατά τη διάρκεια των οποίων πολλά επιχειρηματικά κέντρα έμοιαζαν με πόλεις-φαντάσματα, πυροδοτώντας φόβους για βαθύτερη ύφεση στην παγκόσμια αγορά εμπορικών ακινήτων αξίας 30 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Έρευνα της McKinsey διαπιστώνει ότι το 80% των εργαζομένων απολαμβάνουν να εργάζονται από το σπίτι
και το 2020, περισσότερα από τα δύο τρίτα των μεγάλων εταιρειών σχεδίαζαν να περιορίσουν τους χώρους των γραφείων τους. Τον Σεπτέμβριο του 2021, το 45% των εργαζομένων στις ΗΠΑ εξακολουθούσε να εργάζεται από το σπίτι πλήρως ή εν μέρει, χωρίς να παρατηρείται μείωση από τον Ιούλιο.
Η αναγκαιότητα γραφείων σε κεντρικά σημεία έχει επίσης αμφισβητηθεί.
Το είκοσι τοις εκατό των θέσεων εργασίας στον κόσμο θα μπορούσαν να γίνουν εξ αποστάσεως και ενδέχεται να υπάρξουν μετακινήσεις μακριά από τα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στις οικονομίες των υπηρεσιών. Αυτό φαίνεται πιθανό στο Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και στις ΗΠΑ, καθώς λιγότερες μετακινήσεις επιτρέπουν στους ανθρώπους να ζουν πιο μακριά από το γραφείο. Μένει να φανεί σε ποιο βαθμό οι περιαστικές και αγροτικές περιοχές θα ωφεληθούν από αυτή τη μετατόπιση μακροπρόθεσμα.
Οι πόλεις μας αντιπροσωπεύουν μερικά από τα μεγαλύτερα παράδοξα του σήμερα.
Κινητήρες καινοτομίας, πλούτου και ανάπτυξης, τα ίχνη τους έχουν ξεπεράσει τα παγκόσμια πλανητικά όρια. Η επιτομή της αποτελεσματικότητας, η πόλη του σήμερα είναι ωστόσο απίστευτα σπάταλη στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί έναν από τους πιο πολύτιμους πόρους της: τον χώρο της.
Με το σωστό σύνολο ματιών που κοιτάζουν έξω σε νέες διαστάσεις, μπορούν να ξεκλειδωθούν πολλές ευκαιρίες που θα μας επιτρέψουν να κερδίσουμε περισσότερα από λιγότερα.
Comments